Wczasy nad morzem

Trzy pierścienie - Skarby i Legendy Średniowiecznych Miast Pomorza Zachodniego

03 wrzesień 2013r.

Trzy pierścienie - skarby i legendy średniowiecznych miast Aby zobaczyć doskonale zachowane układy urbanistyczne średniowiecznych miast, nie trzeba wyjeżdżać za granicę. Stargard, który zaczyna być nazywany „gwiazdozbiorem gotyku", Pyrzyce i Lipiany to miasta z pięknie zachowaną zabudową średniowieczną, które stają się coraz bardziej atrakcyjne dla turystyki i edukacji. Jedno z najpiękniejszych w Polsce arboretów czyli ogród w Przelewicach, sanktuarium Maryjne w Brzesku, zespół poklasztorny w Kołbaczu to miejsca, które zajmują należną im pozycję na mapie turystycznych atrakcji Polski. Dla poszukiwaczy unikatowych miejsc polecamy „Skalisty Jar Libberta", zwany też Wąwozem Trzech Skałek, w którym możemy zobaczyć oryginalne formy skalne. Stargard Stargard położony jest na terenie równinno-falistej wysoczyzny morenowej (30-35 m n.p.m.). W topografii miasta, poza doliną Iny, która wyraźnie zaznacza się w krajobrazie, rzeźba terenu jest mało urozmaicona Przez zachodnią część miasta przebiega piętnasty południk długości geograficznej wschodniej, który wyznacza czas środkowoeuropejski. Stargard obok Szczecina, Wolina i Kołobrzegu jest jednym z najstarszych miast Pomorza. Prawa miejskie uzyskał już w 1243 roku. W mieście, które już w średniowieczu było poważnym ośrodkiem handlowym powstało wiele cennych budowli gotyku ceglanego, typowego dla miast hanzeatyckich. Najbardziej reprezentatywne budowle dla tego stylu to: halowe kościoły parafialne, kamienice i ratusz ze szczytową fasadą, wieżowe bramy obwarowań miejskich oraz stosowanie zdobień z glazurowanej cegły. Wiele zabytków miasta swą klasą artystyczną wykracza poza kontekst lokalny. Należą do nich przede wszystkim kościół Mariacki (155) i zachowane elementy obwarowań miej-skich.Kościół Najświętszej Maryi Panny - halowy, z dwu-wieżowym masywem zachodnim wzorowanym na kościele św. Mikołaja w Stralsundzie, najwyżej przesklepiony kościół w Polsce (30,5 m wys.), dzieło Henryka Brunsberga działającego na Pomorzu pod koniec XIV w. Charakterystyczna dla jego warsztatu jest koronkowa dekoracja z glazurowanych kształtek ceramicznych, wimpergowo-maswerkowe wnęki, trójpodporowe/trójpolowe sklepienia (156) i tworzenie wnęk kaplicowych przez wciągnięcie do wnętrza przypór Jedna z takich kaplic poświęcona została Peterowi Gronin-gowi - burmistrzowi Stargardu (1624-31) i założycielowi Collegium Groningianum. Jej ściany zdobi dekoracja malarska o motywach biblijnych symbolicznie obrazujących cnoty zmarłego. Starsza, średniowieczna polichromia zdobi sąsiednią kaplicę przedstawieniem panien mądrych i głupich. Niezwykłe przedstawienie - gotyckie - zachowało się w zakrystii - Chrystus w tłoczni mistycznej. Także wysklepki sklepienia nawy głównej zostały ozdobione malowidłami -przedstawiono w nich chóry anielskie. Na uwagę zasługuje także kościół św. Jana (157) z wieżą wysokości 99 m, jeszcze do niedawna najwyższą na Pomorzu Zachodnim. W kaplicach wokół prezbiterium zastosowano sklepienia kryształowe - jedyne na Pomorzu, poza tym w nawie głównej sklepienia gwiaździste, a w bocznych krzyżowe. Z czatowni, baszt i bram oraz murów otaczających miasto łańcuchem długości 2260 m (w Pyrzycach 2250 m) zachowało się kilka wyjątkowej skali i urody. Najbardziej oryginalna jest Brama Portowa (158) - zbudowana nad korytem rzeki Małej Iny. Ciekawe są też bramy: Pyrzycka i Wałowa oraz baszty: Morze Czerwone, Tkaczy, Jeńców, Białogłów-ka, Wałowa. Ratusz (159) - to budowla o korzeniach XIII-wiecznych z późnogotycko-renesansowym szczytem o bogatej dekoracji maswerkowej. W Stargardzie działa muzeum, oferując wystawy czasowe i stałe, zajęcia edukacyjne i ciekawe publikacje. Opuszczając Stargard, warto spojrzeć na jego panoramę np. z Baszty Morze Czerwone. Wieże kościołów i baszty obronne starych fortyfikacji miejskich tworzą rozległą panoramę średniowiecznego grodu, członka związku hanze-atyckiego. Wierzbno Niewielka jakby zapomniana wieś nad jeziorem Miedwie, która dwukrotnie otrzymywała prawa miejskie (XIII i XVI w.). Obecnie najcenniejszym jej obiektem jest kamienny kościół z XV w. z dekoracją malarską stropu z 1738 r. niosącą bogaty przekaz katechetyczny. Jego autorem był pastor Jo-hann Wilhelm Zierold - wybitny teolog stargardzki związany z pietyzmem - próbą odnowienia duchowości w kościele protestanckim. Salowe wnętrze kościoła przykryte jest płaskim stropem z fasetą. W części głównej stropu przed- stawiona została symbolicznie Trójca Święta. Najciekawsze są jednak sceny na fasecie: sześć kolejnych obrazów ujętych w kartusze podpisanych rymowanym tekstem (w języku niemieckim). Kolejne sceny przedstawiają wydarzenia ze Starego i Nowego Testamentu, także z Księgi Apokalipsy, a cały przekaz wskazuje wiernym logikę dążenia do zbawienia. Interesujące jest występowanie obok scen bardzo popularnych także rzadko spotykanych - świadczy to o erudycji autora - pastora lub malarza. Na dwóch kartuszach znalazły się inskrypcje informujące o pastorze, malarzu i królu Prus -Fryderyku Wilhelmie - patronie przedsięwzięcia.