wczasy, wakacje, urlop
28 maja 2012r.
Typy ekologiczne ryb W zależności od środowiska, w którym żyją ryby, dzielimy je na morskie i słodkowodne. Poza tym wyróżnić można ryby wędrowne i półwędrowne (słonawowoane), z których wędrowne zmieniają środowisko wód słodkich na morskie lub odwrotnie, a półwędrowne odbywają w ciągu swego życia wędrówki mniej rozległe, przepływając z wód słonawych, zazwyczaj przyujściowych, do słodkich. I jeszcze jeden nadrzędny podział wszystkich czterech grup: jednośrodowiskowe (morskie i słodkowodne) i dwuśrodowiskowe (wędrowne i półwędrowne). Powyższa klasyfikacja jest zaledwie wyjściowa. O ekologii ryb, a więc o ich ustosunkowaniu się do otaczającego je środowiska, decyduje nie tylko jego fizyczna natura (wody morskie, słodkie, słonawe), ale wchodzą tu w grę także inne czynniki, jak podłoże, zależność od pokarmu (wrogowie i konkurenci), współżycie płci, zależności rozrodu od warunków zewnętrznych, ekologiczne czynniki działające na stadia młodociane, a więc na rozwój itp. Wszystkie te momenty winny być uwzględnione przy poznawaniu ryb na tle środowiska. Ryby Bałtyku dzielimy na pelagiczne i denne; podział taki wskazuje na zależność ryb od toni wodnej łub od dna, co z kolei decyduje o ich poruszaniu się, wyglądzie zewnętrznym, pokroju ciała i szeregu innych właściwości. Ryby pelagiczne przystosowały się do swobodnego poruszania się w wodnej przestrzeni, do "prucia" wody i najczęściej w stanie dorosłym nie wymagają oparcia o dno; dzięki obecności pęcherza .pławnego ciężar właściwy ich ciała jest taki sam jak wody, w której pływają; ryby denne natomiast mają ciało bardziej ociężałe, muszą opierać się o dno, nie odbywają rozległych wędrówek jak pelagiczne, poruszają się często nieudolnie, pokarm znajdują na dnie, na którym bytują. Wśród gatunków bałtyckich można wyróżnić dwa główne typy ryb pelagicznych, różniące się kształtem i sposobem poruszania: wrzecionowaty i strzałowa Pierwszy, do którego należy większość gatunków, cechuje najlepszych pływaków, jak łososie, makrele, śledzie, szproty. Jest to kształt ciała "ociekowy", opływowy, podobny do kształtu ssaków wtórnie do środowiska morskiego przystosowanych, jaki mają morświny, delfiny i częściowo foki. Typ strzałowaty, o kształcie znacznie wydłużonym i płetwach grzbietowej i podogonowej przesuniętych do tylu, jest charakterystyczny dla szczupaka i be-lony, w zasadzie przystosowanych do atakowania z czatującej pozycji. Odznacza się tą zdolnością zwłaszcza szczupak, w mniejszym zaś stopniu belona. Oba gatunki należą do dobrych pływaków. Ryby denne mają bardziej urozmaicone kształty ciała od ryb pelagicznych, o bardzo ciekawych nieraz przystosowaniach do warunków podłoża, na którym leżą lub się Po nim poruszają. Cechuje je mniej lub więcej wyraźne spłaszczenie ciała, silna głowa oraz oczy przesunięte na stronę górną ku środkowej linii głowy. Cechy te pozostają w ścisłej łączności z dennym sposobem życia. Ryby denne dzielimy na symetryczne i asymetryczne. Pierwsze, do których należy kur głowacz, leżące na brzusznej stronie ciała, #spłaszczone w kierunku °si grzbietowo-brzusznej, mają ociężałe, kościste ciało, dużą głowę i pozbawione są pęcherza pławnego. Oryginalnym wyglądem odznacza się tasza albo zając morski, która Podobnie jak kur głowacz prowadzi życie na dnie, gdzie za pomocą płetw brzusznych zrośniętych w przyssawkę przyczepia się do przedmiotów podwodnych. To przystosowanie należy przypisać temu, że tasza żyje w burzliwych wodach przybrzeżnych. U babek, małych naszych rybek przybrzeżnych, płetwy brzuszne zmienione w lejkowate przyssawki wskazują jakby na wcześniejszy niż u taszy etap ich przystosowywania się do życia czepnego na dnie. Przykładem ryb dennych asymetrycznych są flądry i liczne zbliżone do nich inne gatunki z rzędu płastug. Są one mocno bocznie spłaszczone, o ciele wygrzbieconym, jak np. nasz karp lub śródziemnomorski piotrosz (Zeus faber). Pływają na ogół dość słabo, leżą na boku ciała. W związku z osobliwym sposobem życia nabyły asymetrycznej budo-" wy: na skośnie skręconej głowie oczy przesunięte są na jej wierzchnią stronę. Wszystkie dziwne częstokroć kształty ryb dennych, do których można jeszcze zaliczyć ryby węgorzowatego kształtu oraz ociężałe, o dużej głowie dorszowate, stanowiące formy przejściowe między dennymi a pływającymi, można wyprowadzić z typu ryby wrzecionowatej w wyniku przy-; stosowania się do życia dennego. Dane paleontologiczne świadczą, że kształt wrzecionowaty ryby jest typem pierwotnym i powstał w odległych czasach geologicznych jako przystosowanie do poruszania) się w wartkich, bieżących wodach śródlądowych. Działo j się to na przełomie kambru i syluru, kiedy górotwórcze procesy geologiczne utworzyły rzeki o szybkim bardzo prądzie, w których pierwotne ryby musiały przezwyciężyć I trudności i opanować nowe, nie zasiedlone jeszcze środo- j wiska. Silnie rozwinięta muskulatura tułowiowa stała się! wtedy koniecznym warunkiem wyprężnych ruchów ogo- ] nowej części ciała przy tego rodzaju lokomocji. Taki spo- j sób poruszania się stworzył wrzecionowaty typ ryby, od którego inne można wyprowadzić. Wszystkie pierwotne ryby syluru były słodkowodne.